LÍÚ og greinin góða frá 1995!

1995 byrtis þessi grein í Mogganum og varð til þess að hárin risu á hnakka 

Þorsteins Má sem ásamt nokkrum félögum sínum innan LÍÚ var að plotta gegn 

þjóðinni í þeim tilgangi að "stela" kvótanum frá þjóðinni. Markmið þeirra var

að þagga niður alla umræðu gegn kvótakerfinu hvað sem það kostaði og var 

þessum kónum ekkert heilagt. 

Laugardaginn 1. apríl, 1995 - Aðsent efni
 
Kvótakerfið hefur ekki, að mati Ólafs Arnar Jónssonar , skilað  
Norðursjávarþjóðum neinu í áralangri baráttu fyrir uppbyggingu fiskistofna.
 
Vanskapnaður, sem er svo vitlaus, að ekki er hægt að hætta þó í óefni sé  
komið?
 
Það er fyrst nú eftir tíu ár, sem menn eru almennt að byrja að átta sig á  
eðli þeirrar ófreskju sem kvótakerfið er. Ófreskju, sem í reynd hefur í  
stað uppbyggingar eytt þeim fiskstofnum, sem vernda átti. Fyrir tíu árum,  
þegar kvótakerfinu var þröngvað upp á þjóðina eftir markvissa uppbyggingu  
skrapdagakerfisins með stoppdögum og tegundastýringu, upphófst sú  
skálmöld, sem varað hefur síðan. Höfundar og fylgjendur kvótans áttu  
fyrsta leik, í stað þess að sækja "drasl"-fisk suður fyrir land á vetrum,  
eins og þeir neyddust til í gamla kerfinu, var nú hægt að sópa upp  
afrakstri skyndilokana á mjög þægilegan hátt rétt við "bæjardyrnar". Enda  
stóð ekki á kvótakaupum norður fyrstu árin og voru menn lofaðir fyrir  
dugnað og framsýni.
 
En bullið gat ekki gengið. Þorskstofninn hrundi og stórfelldur  
niðurskurður á þorskkvóta ásamt dulbúinni sóknarstýringu tók við. Miklar  
takmarkanir urðu til þess að brjálæðisleg sókn í aðra stofna hófst. Komnar  
voru aðrar áherslur með nýrri tækni og nýjum skipum. Hafin var heilsárs  
sókn í grálúðu, sem áður hafði aðallega staðið á vorin. Gömlu slóðirnar  
þurrkuðust upp fljótlega og var þá farið dýpra en allt bar að sama brunni  
afli minnkaði ár frá ári og ef mér skjátlast ekki, sem ég þó vona, er  
stofninn mjög illa farinn.
 
Síðustu ævintýri og afglöp, sem af kvótavitleysunni hljótast, eru nú orðin  
þeim mönnum ljós, sem þora og vilja ganga með opin augun. Hrygningarstofn  
djúpkarfans í skerjadýpi hefur nánast hrunið á þeim þremur til fjórum  
árum, sem þar hafa verið stundaðar gloríuveiðar. Gloríutroll eða  
risaflottroll er ein stærsta bylting sem sést hefur á síðari árum og eiga  
hönnuðirnir lof skilið. En því miður eru auðlindir hafsins ekki  
ótakmarkaðar og á þetta risatroll ekkert erindi fyrir innan  
landhelgismörkin og allra síst til karfaveiða, það er hrein rányrkja. Menn  
hafa stungið höfðinu í sandinn og reynt að réttlæta þessar veiðar með  
tilvist kvótakerfisins og virðast þessir menn loka augunum fyrir þeim  
staðreyndum að hrun hefur orðið á stofninum í Skerjadýpi og sama er upp á  
teningnum þar sem trollið hefur verið notað annars staðar í  
landgrunnsköntunum.
 
Af hverju stöndum við nú tíu árum seinna með þessa harmsögu að baki? Við  
upphaf kvótans misstum við stjórn á veiðunum. Í stað skynsamlegrar  
uppbyggingar skrapdagakerfisins kom sefjun. Útgerðir með óveidda kvóta eru  
eins og soltin dýr og ekki að spyrja sé kvótinn aðkeyptur. Sögur um einnar  
sortar skip, sem henda óæskilegum tegundum í sjóinn, gerast háværari með  
hverju ári og hef ég heyrt nóg til að sannfærast um að sá ósómi er  
stundaður í ríkara mæli en margir ætla. Eðli kvótans sem stjórntækis til  
stjórnar veiðum á mörgum botntegundum samtímis, er það að eyra engu þangað  
til kvótanum er náð, burt séð frá því ástandi, sem sá og sá fiskstofn er í  
hverju sinni. Þetta er það, sem við höfum séð gerast á miðunum undanfarin  
ár, en vegna þröngsýni og hagsmunagræðgi, virðumst við ekki geta snúið af  
þessari óheillabraut. Það má undrun sæta að það skuli nú vera orðið  
hlutverk Sjálfstæðisflokksins að keyra áfram þetta kerfi. Við upphaf  
fiskveiðistjórnunar var markmiðið að refsa skussanum og færa  
sóknarheimildir í hendur þeirra, sem betur gerðu, en í staðinn er það  
flokkur einkaframtaksins, sem hyglar þeim skræfum, sem ekki þora að standa  
jafnfætis öðrum hvað varðar sóknarfæri. Hyglar útgerðum, sem þrátt fyrir  
einkarétt að auðlind þjóðarinnar í tíu ár þurfa nú í öllu "hagræðinu" að  
fá heimild til að veðsetja óveiddan fisk "þjóðarinnar" í sjónum.
 
Það var vart á bullið bætandi. Ekki er nóg í stéttlausa landinu að nú mæti  
tvö börn saman í skólann í fyrsta sinn, annað með sjálft sig og hæfileika  
sína en hitt með lögskipaðan arf frá ríkinu upp á t.d. 500 eða jafnvel  
1.000 millj. Var einhver að segja af sér ráðherradómi fyrir siðleysi? Vita  
menn á alþingi yfirleitt hvað siðleysi er?
 
Það má breyta þessu ástandi ef menn vilja og þrátt fyrir ógnvænlegar  
yfirlýsingar Halldórs Ásgímssonar o.fl. um að engin leið önnur en þessi  
ósómi sé fær þá sýndu aflaárin '83 og '84 hversu vel hafði tekist til við  
uppbyggingu í skrapdagakerfinu, og ætti að vera ljóst hversu miklu betri  
stoppákvæðin yrðu nú, þegar við höfum öðlast reynslu í utanlögsöguveiðum,  
og víst má vera létt verk að breyta stoppákvæðunum kerfisins þannig að  
stoppin nýttust skipunum sem best til þeirra veiða. Mín skoðun er sú að,  
ef passað yrði vel upp á smáfisk og gegndarlaust seiðadráp rækjuskipa  
afnumið, ætti ástand fiskstofna að batna það mikið að eftir 35 ár mætti  
beita hér þeim flota, sem við nú eigum, innan landhelginnar með eðlilegri  
sókn. Væri farin sú braut gætum við kvatt þær illvígu deilur, sem farið  
hafa vaxandi í tíð kvótakerfisins, því á sóknarmarki sitja allir við sama  
borð hvað sóknarfæri varðar og stefnu framsóknarmanna um að sumir séu  
jafnari en aðrir í þessu landi yrði að endingu hafnað. Einhverjir hafa  
haft uppi þau rök, að bæta þyrfti mönnum kvótamissinn, ef annað kerfi væri  
tekið upp. Í því sambandi vil ég minna menn á söguna af Einari  
Benediktsyni er hann seldi norðurljósin. Skildist mér á sögu þeirri að  
kaupandinn hefði goldið sinna eigin gerða.
 
Nú liggur á borði sjávarútvegsráðherra skýrsla um tillögur til úrræða gegn  
útkasti fisks og löndun framhjá vigt frá sambandsnefnd um bætta umgengni  
um auðlindir sjávar. Öll vandamálin, sem upp koma í skýrslu þessari, mætti  
leysa með því að taka hér upp skrapdagakerfi eða sóknarmark í einhverri  
mynd. Að öðrum kosti er verið að innleiða hér lögregluaðgerðir til þess að  
viðhalda kvótakerfi, kerfi sem rústað hefur þorskveiðum Kanadamanna og  
ekki hefur skilað Norðursjávarþjóðum neinu í áralangri baráttu við  
uppbyggingu fiskstofna í Norðursjó. Það verður að spyrja það fólk, sem á  
alþingi situr, og af einhverjum annarlegum hvötum styður þennan óskapnað,  
hvort það hefur skoðað endinn á því bulli, sem búið er að troðast áfram  
með í tíu ár, til stórskaða fyrir íslenskt þjóðfélag og þjóðfélagsmynd.  
Framtíðarsýnin í viðjum kvótans getur aðeins verið áframhaldandi  
reiðileysi. Öll þau vandkvæði, sem við sjáum í dag eru þess eðlis, að þau  
eiga eftir að aukast og þyngjast í vöfum svo að frekari dráttur á afmámi  
kvótans er eingöngu til óþurftar fyrir þjóðina og ama okkur sem höfum  
þurft að stunda atvinnu okkar í þessu fáránlega afskræmi af  
fiskveiðistjórnun. Aðgerðin er ekki flóknari en það, hvað sem hver segir,  
"að afnema hvótann og afskrifa tíu ár í fiskveiðistjórnun", og byrja uppá  
nýtt þar sem frá var horfið fyrir tíu árum. Að sjálfsögðu yrðu sveiflur í  
veiði það eru sveiflur í náttúrunni hagfræðin verður bara að lifa við þær  
eins og við hinir. Minni fiskur eitt árið og meiri það næsta er betra en  
lítill fiskur alltaf eins og við á suðvesturhorninu og fleiri horfum uppá  
á næstu árum, með nú ríkjandi kerfi. Ráði "nútíma rekstrarstjórar" ekki  
við sveiflurnar gætu þeir ráðið sig í að telja hænur eða eitthvað  
viðráðanlegra og látið þá, sem taka þjóðarhag fram yfir  
stundarhagsmunagæslu um að sveiflast í sjávarútvegi.
 
Höfundur er skipstjóri á togaranum Viðey.
 
Ólafur Örn Jónsson